Klamki drzwiowe a akustyka pomieszczeń – jak okucia wpływają na tłumienie dźwięków?

Warto na wstępie zauważyć, że współczesne budownictwo, w tym szczególnie sektor hotelowy, biurowy oraz branża studyjna, coraz częściej stawiają na takie rozwiązania akustyczne, które nie tylko poprawiają komfort użytkowników (co niewątpliwie jest istotne), ale również spełniają restrykcyjne normy techniczne. Choć wydawać by się mogło, że temat izolacyjności akustycznej zazwyczaj koncentruje się na samym skrzydle drzwiowym i jego wypełnieniu, nie można pomijać znaczącej roli okuć, a w szczególności tak pozornie drugorzędnego elementu jak klamki drzwiowe. To właśnie one, wraz z zamkiem i trzpieniem, mogą stanowić istotną drogę przenikania dźwięku lub – przy odpowiedniej konstrukcji – skutecznie wspomagać jego tłumienie.

Znaczenie szczelności drzwi i rola klamek drzwiowych

Nie zapominajmy, że szczelność drzwi jest fundamentem skutecznej izolacji akustycznej. Nawet najbardziej zaawansowane drzwi dźwiękochłonne nie spełnią swojego zadania tak, jak powinny, jeśli w ich obrębie powstaną nieszczelności mechaniczne. Dlatego też miejmy świadomość, że jednym z newralgicznych punktów konstrukcyjnych są otwory pod klamki drzwiowe, trzpień oraz zamek.

Teraz omówmy to kolejno. Otóż trzpień łączący klamki z obu stron skrzydła stanowi potencjalne „ucho” akustyczne – przewodnik przenoszenia dźwięku z jednej strony drzwi na drugą. Szczególnie niestety w przypadku, gdy stosujemy się elementy niskiej jakości, bez uszczelek lub dystansów absorbujących drgania, dochodzi do znacznego pogorszenia izolacyjności i warto mieć tego świadomość.

Materiały i technologie stosowane w klamkach drzwiowych a akustyka

Przejdźmy jednak do konkretów. Przede wszystkim wybór materiałów, jak już wspomnieliśmy, ma kluczowe znaczenie. Jak to ma się zatem w praktyce? Wysokiej jakości klamki projektowane z myślą o wymaganiach akustycznych produkowane są z materiałów o niskiej przewodności akustycznej lub wzbogacane o komponenty pochłaniające drgania. Przykładowo możemy ująć to tak:

• zastosowanie trzpieni z kompozytów lub rdzeni gumowych zmniejsza przewodnictwo dźwiękowe;

• dystanse i podkładki z tworzyw elastycznych (EPDM, silikon techniczny) zapobiegają bezpośredniemu kontaktowi metal-metal;

• zamki magnetyczne zmniejszają ilość elementów mechanicznych, które mogłyby rezonować.

W efekcie okazuje się i możemy to zaobserwować w dalszym użytkowaniu, że klamki drzwiowe projektowane z myślą o właściwościach akustycznych minimalizują zarówno przenoszenie dźwięku powietrznego, jak i kontaktowego. Chyba każdy się zgodzi, że jest to istotne, prawda?

Typowe błędy montażu a pogorszenie właściwości akustycznych

Oczywiście niejednokrotnie zdarza się tak, że podczas montażu pojawiają się pewne błędy i niedociągnięcia. Jakie są typowe? Da się ich w ogóle uniknąć? Na co powinniśmy zwrócić szczególną uwagę? Otóż częstym błędem instalatorów, o czym nie zawsze możemy mieć pojęcie, jest stosowanie uniwersalnych okuć bez dopasowania do konkretnego modelu drzwi akustycznych. Takiej sytuacji, klamki, nawet jeśli prezentują się solidnie, mogą powodować mikroszczeliny wokół trzpienia lub luzowanie mechanizmu. Jaki zatem będzie tego efekt? Pogorszenie współczynnika Rw nawet o 3-5 dB. W pomieszczeniach o wysokich wymaganiach, jak studia lektorskie czy sale konferencyjne, jest to wartość krytyczna.

Innym problemem z kolei jest brak zastosowania tulei izolacyjnych czy dodatkowych przekładek tłumiących. W takiej sytuacji, pomimo stosowania drogich drzwi akustycznych, źle dobrane lub zamontowane klamki przekreślają skuteczność całej przegrody i niestety nie osiągniemy ani zamierzonego, ani zadowalającego efektu.

Przykłady zastosowań specjalistycznych okuć w przestrzeniach akustycznych

Musimy mieć świadomość tego, że w różnych miejscach stosujemy różne rozwiązania. Dla przykładu w przestrzeniach takich jak hotele klasy premium czy studia radiowe, producenci stosują dedykowane zestawy klamek drzwiowych, w których każdy element został zaprojektowany pod kątem akustyki i nie powinno nas to dziwić. Nie do końca rozumiecie, jak to działa? Przykładowo:

• w drzwiach studyjnych stosuje się klamki z zabudowaną komorą wewnętrzną wypełnioną pianką pochłaniającą;

• w hotelach montuje się mechanizmy samodomykaczy z tłumikiem olejowym i funkcją cichego domyku, eliminując trzaski;

• w przestrzeniach open space stosuje się zestawy z magnetycznym ryglem, by unikać metalicznych dźwięków zamykania.

Wyżej wymienione przykłady pokazują, że klamki drzwiowe mogą aktywnie wspierać projekt akustyczny, o ile są integralną częścią systemu. Niewątpliwie warto o tym pamiętać zarówno na etapie projektowania różnych rozwiązań, do dedykowanych przestrzeni, jak i nasze wybory później także weryfikować.

Normy i wytyczne projektowe dotyczące okuć akustycznych

Nie powinno być dla nikogo zaskoczeniem, że normy obwiązują na różnych przestrzeniach i w różnych miejscach. Tak dzieje się też w przypadku pomiaru izolacyjności akustycznej, co ma szczególne znaczenie w przestrzeniach użyteczności publicznej. Otóż obowiązujące normy, jak EN ISO 10140 czy PN-B-02151-3, definiują metody pomiaru izolacyjności akustycznej, ale w praktyce nie precyzują osobno wpływu klamek drzwiowych. Dlatego też producenci drzwi o podwyższonej izolacyjności akustycznej sami opracowują zestawy okuć dedykowanych, testowanych jako całość.

W praktyce oznacza to nic innego jak fakt, że projektanci wnętrz i architekci akustyczni powinni zwracać uwagę nie tylko na parametry skrzydła, lecz także na kompletność systemu – klamki drzwiowe, zamek, uszczelki oraz listwy progowe.

Podsumowanie

Jak dowiedzieliśmy się, wybór różnych rozwiązań przynosi różne efekty. Niejednokrotnie mamy wrażenie, że klamki stanowią jedynie detal wykończenia wnętrza. Jednak jak dowiedzieliśmy się z tego tekstu, zarówno konstrukcja, jak i materiały czy sposób montażu, mają istotny wpływ na akustykę pomieszczeń. W dobie coraz większego znaczenia komfortu dźwiękowego, nie możemy pozwolić sobie na lekceważenie tej kategorii okuć. W praktyce oznacza to, że zarówno projektanci, jak i inwestorzy powinni traktować klamki jako istotny element układu akustycznego, który – przy odpowiednim podejściu – może wspomagać izolacyjność drzwi i wpływać na finalny komfort użytkownika.